Wereldauto?s

Het Brusselse museum Autoworld was de afgelopen maand decor voor een expositie over de productie van Citroëns in de fabriek van Vorst. Omdat uw verslaggever de trotse eigenaar is van een Traction Avant uit deze specifieke Belgische productie-eenheid, kon een bezoek aan Europa’s hoofdstad niet uitblijven. Op de laatste dag van de tentoonstelling en de jongste Europese top toog ik derhalve naar het Jubelpark om mij te vergapen aan al het moois.

De gebouwen in het Jubelpark zijn een attractie op zich. Groots en meeslepend liet de Belgische koning Leopold II dit enorme complex oprichten ter meerdere eer en glorie van het vijftigjarig bestaan van de staat België in 1880. De immense hal van staal en glas waar de collectie van Gentenaar Guy Mahy in 1985 eindelijk de expositieruimte vond waar het al zo lang op wachtte, is op zichzelf al indrukwekkend genoeg. De uitgebreide collectie van ruim 250 automobielen van pakweg 1900 tot nu valt er bijna bij in het niet. Bijna, want veel van de vaak unieke pareltjes die hier staan te blinken zijn onze aandacht meer dan waard. FN, Minerva, zomaar een paar merken uit de roemruchte Belgische automobielhistorie. Merken die als zelfstandig autofabrikant reeds lang geleden ter ziele zijn gegaan. Verdreven door massaproducten uit het buitenland, waarvan er vele in eigen land werden en worden geproduceerd of geassembleerd. Renault, Opel, Volkswagen, Ford, Volvo, Audi en natuurlijk Citroën. De eerste drie zijn inmiddels ook verleden tijd. De laatste twee hebben een ding gemeen: De lokatie in de gemeente Vorst.

In 1924 opende Citroën in Brussel een filiaal dat in 1926 zijn intrek zou nemen in een nieuw gebouwde fabriek in de randgemeente Vorst. Geheel volgens de stijl van die tijd werd er in de hoogte gebouwd en werd de assemblage van automobielen verdeeld over de vier verdiepingen van het pand. Vanaf het begin bouwde de Belgische fabriek nagenoeg alle modellen van het moederbedrijf. Bijna altijd weken de producten in positieve zin af van het Franse origineel. De kleinere oplage maakte het mogelijk om meer individualiteit in de uitvoering te steken. Verfijndere details, mooiere bekledingsstoffen, een breder kleurenpalet. Maar ook andere factoren hadden hun invloed op de uiteindelijke producten van het Brusselse filiaal. Invoerbeperkingen, regels die de lokale markt moesten beschermen, belastingwetten, allemaal zaken die er voor zorgden dat de hier gebouwde auto’s voor een deel werden afgemonteerd met onderdelen van Belgische toeleveranciers. Wielen, verlichting en ruiten zijn hier bekende voorbeelden van. Veel van de in Vorst bedachte verbeteringen werden later overgenomen op de productielijnen van het moederbedrijf. Toen Citroën Frankrijk in 1980 onder druk van teruglopende verkoopscijfers op de internationale markten de stekker uit de Belgische fabriek trok, kwam er abrupt een einde aan ruim een halve eeuw inventiviteit. Dat de Volkswagengroep de terreinen overnam om er verder auto’s te bouwen was misschien een overwinning voor de vakbonden, maar het zou nooit meer hetzelfde worden.

Dat is het verhaal dat ik verwacht had terug te vinden in de expositie die op de website van Autoworld zo groots werd aangekondigd. Het was dan ook een beetje teleurstellend dat er naast de zeven tentoongestelde modellen uit de roemruchte geschiedenis van de fabriek weinig tot geen informatie over de verschillen met de Franse productie werd gegeven. Er stond een fraaie display, met archieffoto’s in stemmig zwart-wit, een beetje een knullige samenvatting van de geschiedenis van de fabriek zoals die is opgetekend in het boek ‘les filles de Forest’ en de obligate productiecijfers. Geen enkele verwijzing naar de innovaties van de eigen ingenieurs, de luxueuze aankleding van het lokale product, of de sociaal-economische oorzaken van de specifieke verschillen. Ook bij de auto’s zelf kwam men niet verder dan bordjes met model, kleur en bouwjaar. Bij een Traction weet ik de typische kenmerken zo aan te wijzen. De minder ingewijde bezoeker zal, net als ik bij de andere modellen, niet geweten hebben wat er nu zo bijzonder was aan deze kleine verzameling. En dat is, ondanks de leuke opzet, een gemiste kans.

tekst: Marc GF Zaan
foto: anonieme internetbron