home » Citroen Nieuws » Citroen Overig » In Memoriam: Karel Suyling

Vorige week overleed grafisch ontwerper Karel Suyling op 88-jarige leeftijd. Als geen ander heeft hij zijn stempel gedrukt op het imago van Citroën in Nederland en dat van 1954 tot 1972, toen Citroën haar reclame-uitingen wereldwijd uniformiseerde. Ook wie nog nooit van Karel Suyling gehoord heeft, zal zijn werk in een oogopslag herkennen.

Karel Suyling werd in 1926 in Eindhoven geboren als zoon van een kunstenaar en kleinzoon van een architect. Van 1931 tot 1936 groeide hij op in Versailles; een periode die Suyling zelf later aanmerkte als bepalend in zijn voorliefde voor Frankrijk én voor Citroën. De keuze van zijn vader voor een Peugeot vond hij dan ook on-be-grij-pe-lijk als er toch ook een Traction kon worden aangeschaft.

De grafisch ontwerper Suyling begon zijn loopbaan als autodidact in 1945 in Amsterdam. In 1949 vestigde hij zich als freelance-ontwerper in de hoofdstad en had dus al op jonge leeftijd een zekere reputatie gevestigd, hoewel hij nog wel persoonlijk bij potentiële opdrachtgevers langs de deuren ging. Zijn vroege ontwerpen, onder andere voor oliën en sauzen voor Duyvis, kenmerken zich door strenge en sobere tweedimensionaliteit, waarin vooroorlogse vormgeving en de schaarste van de Tweede Wereldoorlog nog naklinkt. Ongetwijfeld werden hier de tienerjaren in de oorlog van de ontwerper weerspiegeld die hij deels als onderduiker heeft doorgebracht.

In 1953 maakte Suyling een reis langs grote Amerikaanse bedrijven, waar het grafisch, maar vooral industrieel ontwerpen, wat Suyling ook deed, al ver was geprofessionaliseerd. Hij moest er niets van hebben. De reis leerde hem naar eigen zeggen vooral hoe het niet moest. Wel legde hij al in de vroege jaren ’50 de vooroorlogse reclamestijl definitief af om ruimte te maken voor een veel frisser en optimistischer beeld. Dat werd bereikt door een andere keuze van letters en soms helderde kleuren. Het grenzeloos optimisme, de vrolijkheid en de vrijheid die we tegenwoordig met de Eend en de Ami associëren, komen bovenal uit de tekenpen van Karel Suyling van de jaren ‘60. Naast de Citroën-fabrieken natuurlijk. Het geloof in vooruitgang en innovatie wist de ontwerper Suyling als geen ander te koppelen aan de legendarische DS.

Suylings afkeer van flauwekul bleef zijn handelsmerk, net als voor vak- en generatiegenoten als Wim Crouwel, en juist dat bracht hem bij Citroën. In 1954 was bij Citroën Nederland een nieuwe directeur aangesteld die ook niet van onzin en opsmuk hield. Toch liet deze Froissart zich overtuigen van het nut van informatieve, duidelijke en bovenal eerlijke reclameboodschappen. Het ging om de klare lijn en de heldere taal. De Eend en de DS – toch de belangrijkste onderwerpen in het oeuvre van Suyling – werden veelal recht van voren of van achteren getekend en dan ook nog eens in zwart-wit, zodat de lijnen extra duidelijk uitkomen. Bovendien gebruikte Suyling graag details om specifieke kenmerken van de auto te benadrukken. Veerbollen bijvoorbeeld. Of het kenmerkende eenspaaks stuurwiel. Of het optionele open dak van de Ami6 (fl. 300,-). Ook als de ontwerper foto’s gebruikte, zoals later als vaste reclamepartner van Citroën, werden deze met zeer hoog contrast afgedrukt, zodat het grijs zo goed als verdween. Het veel toegepast formaat van krantenadvertenties – ongeveer twee maal zo hoog als breed – was een slimme zet. Met dat formaat blijft er op de pagina weinig bruikbare ruimte over en valt de advertentie dus extra op. In zes achtereenvolgende jaren, van 1958 tot 1963, ontving Suyling op deze manier de Advertentie Jaarprijs van het Genootschap voor de Reclame.

Voor Karel Suyling was Citroën niet zomaar een opdrachtgever, maar een door wie hij van kinds af aan volledig gefascineerd was. Hij sprak vol bewondering over het ‘lef’ om eerst met de Traction te komen en ‘vervolgens met de Deux-Cheveaux en daarna de DS’. De laatste had hij naar verluidt graag zelf willen ontwerpen, ‘als ik het had gekund.’ Zijn fascinatie voor techniek kwam daarnaast tot uitdrukking in de ontwerpen voor medische meetapparatuur die hij voor Kipp & Zn. BV ontwierp. Ook verzamelde hij de ontwerpen op dit gebied van zijn vriend en collega Charles Jongejans.

Dat we nog steeds ‘Eend’ als Geuzennaam gebruiken, is overigens aan Karel Suyling persoonlijk te danken. Toen een autojournalist in 1955 het eenvoudige wagentje had vergeleken met het ‘Lelijke Eendje’ uit het sprookje van Hans Christian Andersen, was Suyling ervan overtuigd dat dit fantastische publiciteit kon betekenen. Hij sneed uit balsahout een eendje waarvan de kopers een replica kregen, samen met een versie van Andersens sprookje. Zonder Karel Suyling was de Eend gewoon 2CV gebleven.

Aan Suylings verbintenis met Citroën kwam in 1972 een einde omdat het merk de reclame wereldwijd wilde uniformeren. Suyling werkte voor de Nederlandse markt en zijn werkwijze mogen we gerust kwalificeren als ‘Dutch Design’ avant-la-lettre. Van 1968 tot zijn pensionering in 1986 gaf Suyling les in grafische vormgeving aan de Academie voor Beeldende kunsten in Arnhem. Met zijn voorliefde voor techniek én vormgeving was het tegenwoordige motto van Citroën Créative Technologie hem zonder twijfel uit het hart gegrepen. Wie weet had hij het zelf willen bedenken. Hij had het gekund.

Bij het schrijven van dit In Memoriam zijn de volgende bronnen geraadpleegd:
- Esther Cleven, Karin van der Heiden, Archief Karel Suyling – Citroën, Eindhoven 2009
- Archief Karel Suyling voor zover toegankelijk via http://www.nago.nl
- https://rkd.nl/nl/home/artists/76134
Met dank aan Karin van der Heiden

Reacties op dit artikel kun je hier plaatsen.

tekst: Kunstenvliegwerk, afbeeldingen: Karel Suyling voor Citroën Nederland, http://www.nuancierds.fr